Ekolali, kişinin duyduğu kelime veya cümleleri doğrudan tekrar etmesidir ve özellikle otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan bireylerde sıklıkla görülür. Ekolali, iletişimi etkileyebilir ve bireyin sosyal etkileşimlerini zorlaştırabilir. Bununla birlikte, çeşitli ekolali azaltma yöntemleri ile ekolalinin günlük yaşamdaki etkisi hafifletilebilir. İşte ekolaliye yönelik dört başarılı teknik ve bu yöntemlerin uygulanış biçimleri.
1. Ekolali Azaltma Yöntemleri: Model Olma ve Anında Düzeltme
Ekolali azaltma yöntemleri arasında en çok tercih edilenlerden biri model olma ve anında düzeltme tekniğidir. Bu yöntemde, çocuğun doğru ve bağlama uygun cümle kurabilmesi için rehberlik edilir. Ekolalik davranış gösteren çocuklar, kendilerine sorulan sorulara genellikle aynı şekilde yanıt vererek öğrenilmiş kalıpları tekrarlar. Model olma ve anında düzeltme tekniği, bu kalıpları kırarak daha doğru bir iletişim gelişimi sağlamayı hedefler.
Bu yöntemin uygulanışı:
- Çocuğa soru sorulduğunda ya da bir diyalog sırasında yanlış ya da eksik ifade kurduğunda, yetişkin doğru ifadeyi hemen model olarak sunar. Örneğin, “Bu oyuncakla oynayacak mısın?” sorusuna “Bu oyuncakla oynayacak mısın?” yanıtını veren çocuğa yetişkin, “Evet, oynamak istiyorum” gibi doğru bir yanıtı gösterir.
- Çocuk, doğru modeli görüp duyarak bu ifadenin anlamını kavramaya başlar.
- Çocuğun zamanla bu cümle yapılarına alışması için sık tekrar ve sabır gerekir.
Bu teknik, çocuğun konuşma diline dair bilinç kazanmasına ve kendini daha doğru ifade etmesine katkıda bulunur. Ayrıca, çocuğun farklı durumlarda aynı kalıp yerine anlamlı cümleler kurmasını sağlar.
Otizm Hamilelikte Belli Olur Mu? 3 Erken Belirti ve Göstergeler bu yazımızı da okumanızı tavsiye ediyoruz!
2. Kapsayıcı Dil Kullanımı ile Ekolali Azaltma
Kapsayıcı dil kullanımı, ekolali azaltma yöntemleri arasında çocuğun dil becerilerini daha işlevsel hale getirmeye yönelik etkili bir yaklaşımdır. Bu teknikte amaç, çocuğa gündelik hayatta kullanılabilecek uygun cümle kalıplarını öğretmek ve bu kalıpları anlamlı bir şekilde bağlam içine yerleştirmektir. Böylece çocuk, başkalarının söylediklerini tekrar etmek yerine, kendi kelimeleriyle ifade edebilir hale gelir.
Bu yöntemin uygulanışı:
- Çocuğun öğrenebileceği ve kullanabileceği basit, günlük cümleler seçilir. Örneğin, “Merhaba, nasılsın?” veya “Bu ne?” gibi ifadeler, sosyal etkileşimlerde kullanılabilecek temel cümle kalıpları olarak model alınabilir.
- Çocuğun günlük hayatında bu cümleleri kullanması teşvik edilir. Örneğin, çocukla konuşulurken her gün aynı saatlerde aynı ifadelerin kullanılması çocuğun hafızasına bu kalıpların yerleşmesine yardımcı olur.
- Çocuğun belirli bir cümleyi öğrenip kullanabilmesi sağlandıktan sonra, bu cümlelerin sosyal etkileşimlerde doğru bir şekilde kullanımı öğretilir.
Bu strateji, çocuğun dili sadece bir tekrar mekanizması olarak görmesini önleyerek anlamaya yönelik bir iletişim geliştirmesini sağlar.
3. İlgi Temelli Etkileşimler ile Ekolali Azaltma
İlgi temelli etkileşimler, çocuğun kendi ilgisini çeken konularda daha fazla iletişime geçmesini ve doğal bir konuşma gelişimini destekler. Ekolali azaltma yöntemleri arasında bu teknik, çocuğun sevdikleriyle ilgili konuşurken ekolalik tepkilerinin azalmasına yönelik bir yaklaşımdır. İlgi temelli etkileşimler, aynı zamanda çocuğun kendini ifade etmesine ve sosyal ilişkilerini geliştirmesine katkı sağlar.
Bu yöntemin uygulanışı:
- Çocuğun en çok ilgi gösterdiği alanlar belirlenir. Örneğin, bir çocuk oyuncak arabalara ilgi duyuyorsa bu ilgi etrafında bir konuşma başlatılır.
- Çocuk, arabalarla ilgili konuşurken dikkatli bir şekilde dinlenir ve ekolalik ifadeleri düzeltmeden önce uygun bir model sunulur.
- Örneğin, “Bu araba hızlı mı?” gibi bir soruya çocuk aynı şekilde yanıt veriyorsa, ona “Evet, bu araba çok hızlı” gibi model cümleler sunulabilir.
Bu tür etkileşimler, çocuğun sevdiği bir konu hakkında kendini özgürce ifade etmesine olanak tanır ve dil becerilerinin doğal bir süreç içinde gelişmesini sağlar.
4. Alternatif Cümle Yapıları Sunma Tekniği ile Ekolali Azaltma
Alternatif cümle yapıları sunma tekniği, çocuğun aynı ifadeyi sürekli olarak tekrar etmesini önlemek amacıyla farklı cümle yapılarına aşina olmasını sağlamak üzerine kuruludur. Ekolali azaltma yöntemleri arasında yer alan bu strateji, çocuğun iletişim becerilerini çeşitlendirmesine katkıda bulunur. Alternatif cümle yapıları sunma tekniği, özellikle rutin sorular ve kalıp cümlelerin çeşitlendirilmesi ile çocuğun dil becerilerinin gelişmesine destek olur.
Bu yöntemin uygulanışı:
- Çocuğun sıklıkla tekrarladığı ifadeler belirlenir ve bunlara yönelik alternatif ifadeler geliştirilir.
- Çocuğa “Merhaba, nasılsın?” sorusuna aynı şekilde yanıt vermek yerine, bu soruya farklı yanıtlar verebileceği öğretilir. Örneğin, “İyiyim, teşekkür ederim,” veya “Güzel bir gün geçiriyorum” gibi alternatif ifadeler sunulur.
- Çocuğun kendini ifade etmesi için farklı cümle kalıplarını bir araya getirerek konuşması sağlanır.
Bu teknik, çocuğun kendini daha esnek ve anlamlı bir şekilde ifade etmesine olanak tanır. Ayrıca, sürekli aynı ifadeyi tekrar etme ihtiyacını azaltarak daha doğal bir konuşma gelişimini destekler.
Ekolaliye Eşlik Eden Sosyal İletişim Zorluklarına Destek Sağlama
Ekolali, otizm spektrumundaki bireylerin sosyal etkileşimlerinde bir zorluk olarak kendini gösterir. Bu nedenle ekolali azaltma yöntemleri kullanılarak dil gelişimi desteklenirken, sosyal beceriler üzerinde de çalışılması önemlidir. Çocuğun kendine güven duygusunun artması ve sosyal ortamlarda daha rahat iletişim kurabilmesi için bu yöntemler çok yönlü bir yaklaşımla ele alınmalıdır.
Öneriler:
- Çocuğun sosyal becerilerini geliştirmek için grup çalışmaları ve sosyal beceri eğitimleri ekolaliye yönelik çalışmalarla birleştirilebilir.
- Çocuğun rahat hissedebileceği sosyal ortamlarda, ekolalik tepkilerin daha doğal bir konuşmaya dönüşmesi sağlanabilir.
- Ekolali azaltma sürecinde ailelerin ve öğretmenlerin tutarlı ve destekleyici bir rol oynaması, çocuğun gelişiminde büyük bir fark yaratır.
Uzun Vadeli Sonuçlar: Ekolali, bazı bireyler için tamamen ortadan kalkmasa bile etkili yöntemlerle hafifletilebilir ve bireyin günlük yaşantısını daha kolay hale getirebilir. Ekolali azaltma yöntemleri uygulandığında, çocuk sosyal etkileşimlerinde daha bağımsız hale gelebilir ve dil becerilerinde anlamlı bir ilerleme gösterebilir. Sabırlı ve istikrarlı bir yaklaşımla, ekolali davranışları zaman içinde azalabilir ve çocuğun iletişim yetenekleri gelişebilir.
Bir yanıt bırakın